Szczęki hamulcowe

Jednym z najstarszych i nadal popularnych mechanizmów hamulcowych stosowanych w samochodzie są konstrukcje bębnowe. To w nich znajdują się szczęki hamulcowe. Bębnowy układ hamulcowy składa się z bębna oraz pary szczęk. W momencie naciśnięcia pedału hamulca szczęki zostają dociśnięte do konstrukcji bębna. W ten sposób wytracana jest prędkość samochodu. Konstrukcja układu bębnowego jest uznawana za mniej skuteczną od hamulców tarczowych, jednak o wiele wytrzymalszą.

Rozwiązania bębnowe są najczęściej montowane na tylnej osi pojazdu, gdzie ich spory ciężar jest mniej uciążliwy dla całej konstrukcji pojazdu. Stosowane w nich oryginalne szczęki hamulcowe produkowane są z podobnych materiałów, co klocki hamulcowe. Muszą one charakteryzować się dużą odpornością na ścieranie i jednocześnie być na tyle miękkie, aby nie niszczyć samego bębna. Materiał użyty do ich produkcji jest odporny na wysokie temperatury, a także czynniki korozyjne.

Szczęki hamulcowe vs tarcze hamulcowe

We współczesnych samochodach stosowane są dwa podstawowe rodzaje układów hamulcowych - hamulce bębnowe oraz hamulce tarczowe.

Hamulec bębnowy składający się z bębna i szczęk hamulcowych, obraca się wraz z kołem. Z kolei szczęki zamocowane są na nieobrotowej tarczy koła. W momencie hamowania rozpierane tłoczkiem hamulcowym szczęki trą o powierzchnię bębna, prowadząc do wyhamowania samochodu. Cofnięcie szczęk następuje na skutek rozprężenia sprężyny lub układu sprężyn, który łączy szczęki. 

Z kolei w hamulcach tarczowych siła niezbędna do hamowania generowana jest przez tłoczki, które znajdują się w zacisku hamulcowym. Zwalniają one lub aktywują tarczę hamulcową. Tłoczki poruszane są poprzez ciśnienie płynu hamulcowego powstającego w pompie hamulcowej.

Zasada działania szczęk hamulcowych

W większości współczesnych samochodów stosowane są hamulce tarczowe, które wyparły hamulce bębnowe. Jednak w małych samochodach hamulce bębnowe są nadal popularnym rozwiązaniem. Tego typu układ hamulcowy zbudowany jest z bębna obracającego się wraz z kołem, w którego środku znajdują się dwie szczęki hamulcowe przytwierdzone do nieobrotowej tarczy koła. W momencie naciśnięcia hamulca szczęki, poprzez rozpieranie ich rozpieraczem, trą o powierzchnię bębna, wywołując w ten sposób efekt hamowania. Zaprzestanie hamowania możliwe jest po cofnięciu się szczęk, za które odpowiedzialny jest układ sprężyn łączących szczęki.

Czym jest samoregulator szczęk hamulcowych?

Samoregulator szczęk hamulcowych służy do skracania dystansu pomiędzy szczękami a bębnem w taki sposób, aby nadal wytwarzały odpowiednie tarcie, lecz zarazem nie zużywały się w sposób zbyt szybki i intensywny. Mechanizm ten jest niezbędny dla utrzymania wysokiej jakości hamowania. Samoregulator umożliwia niejednokrotnie jazdę ze zużytymi szczękami (choć nie zalecamy, skłaniamy za to do jak najszybszej wymiany zużytych elementów). Odpowiednie ustawienie samoregulatora sprawia, że dobre szczęki hamulcowe mogą popracować jeszcze od kilkudziesięciu do nawet kilkaset kilometrów.

Głównym celem samoregulatora w szczękach hamulcowych jest zmniejszenie odległości pomiędzy szczękami a bębnem w taki sposób, aby szczęki wytwarzały optymalne tarcie w bębnach. Uszkodzenie samoregulatora wiąże się z dużymi problemami. Szczęki mogą wówczas przestać stykać się z powierzchnią roboczą bębna, przez co siła hamowania będzie słabnąć, a z czasem może nawet całkowicie zaniknąć!

W samochodach posiadających hamulec ręczny o konstrukcji wewnętrznego bębna hamulcowego samoregulator o wiele częściej ulega awarii. W takich konstrukcjach konieczne jest zatem systematyczne kontrolowanie stanu technicznego samoregulatora oraz wszystkich innych elementów układu hamulcowego. Kontrolę stanu układu hamulca ręcznego można przeprowadzić po demontażu tarczy hamulcowej.

Eksploatacja szczęk hamulcowych

Systematyczna kontrola stanu technicznego szczęk hamulcowych jest niezwykle istotna dla bezpieczeństwa i komfortu jazdy samochodem. Auto z uszkodzonymi bębnami hamulcowymi zgodnie z polskim prawem drogowym może nie zostać dopuszczone do ruchu.

Główne przyczyny uszkodzenia szczęk hamulcowych leżą przede wszystkim w nieprawidłowej eksploatacji hamulców, niewłaściwym montażu oraz w niskiej jakości zamontowanych elementów. Problemy z hamulcami bębnowymi wynikają m.in. z obniżenia ciśnienia w układzie, starcia się okładzin ciernych szczęk hamulcowych, błędu systemu ABS czy usterki samoregulatora hamowania kół tylnej osi samochodu.

Najlepsze szczęki hamulcowe generują siłę tarcia w bębnach, a co za tym idzie umożliwiają skuteczne hamowanie. W samochodzie wyposażonym w hamulec bębnowy znajduje się para szczęk na każdy hamulec. Na elementy te działają duże siły tarcia oraz wysokie temperatury, stąd też co jakiś czas należy je wymieniać. Szczęki hamulcowe są najczęściej zużywającymi się elementami bębnowego układu hamulcowego. Ich trwałość jest jednak stosunkowo wysoka - eksperci zalecają ich wymianę po przejechaniu 50 tys. kilometrów.

Minimalna dopuszczalna grubość szczęk hamulcowych

Dopuszczalna grubość okładzin ściernych szczęk hamulcowych wynosi około 1,5-2 mm. Mierząc grubość okładzin z podstawą nie powinna być ona mniejsza niż 5 mm. Jednak bezpieczniej jest nie doprowadzać do takiego stanu, aby elementy układu te osiągały takie wartości. Zużyte szczęki hamulcowe do samochodu warto wymienia systematycznie i zgodnie z zaleceniami producenta.

Wymiana szczęk hamulcowych parami

Zalecana jest wymiana szczęk hamulcowych w tym samym czasie na dwóch kołach osi. Założenie nowych szczęk tylko na jednym kole może doprowadzić do obniżenia stabilności samochodu podczas hamowania. W trakcie wymiany należy oczyścić wszystkie elementy układu hamulcowego z brudu i przy okazji sprawdzić również poziom nasmarowania mechanizmów hamulcowych.

Typowe objawy uszkodzonych lub zużytych szczęk hamulcowych

Pierwszym sygnałem sugerującym, że z hamulcami dzieje się coś niedobrego, jest pojawiająca się kontrolka hamulca na desce rozdzielczej. Piszczące dźwięki podczas hamowania mogą również wskazywać na konieczność wymiany szczęk hamulcowych.

Jeżeli podczas hamowania słychać zgrzytanie, można z całą pewnością założyć, że szczęki hamulcowe są opuszczone. Podczas hamowania samochód powinien poruszać się prosto, a oba koła powinny zatrzymać się jednocześnie. Jeśli tak nie jest, a samochód zachowuje się nieprzewidywalnie podczas hamowania, należy koniecznie sprawdzić hamulce. Zużyte szczęki hamulcowe wpływają na mniejszą skuteczność hamowania. Pojawiają się także wówczas wibracje na kierownicy.

Trudne warunki pracy sprawiają, że nawet najlepsze szczęki hamulcowe szybko się zużywają. Co istotne, w odróżnieniu od tarcz i klocków hamulcowych, znacznie trudniej jest zdiagnozować ich zużycie głównie z uwagi na zabudowaną konstrukcję bębnów, do których środka trudno jest zajrzeć bez rozbierania całego mechanizmu. Kiedy więc szczęki hamulcowe wymagają serwisowania? 

Usterki szczęk hamulcowych zazwyczaj wynikają z niewłaściwej eksploatacji samochodu, niepoprawnego montażu hamulców lub są efektem niskiej jakości części układu hamulcowego.

Niebezpieczeństwo zardzewiałych szczęk hamulcowych

Pomimo stosunkowo skutecznej ochrony przed korozją, szczęki hamulcowe do samochodu nie są całkowicie pozbawione takiego ryzyka. Korozja może się pojawić, szczególnie po długich przestojach lub w przypadku uszkodzenia hamulca bębnowego. Wówczas należy sprawdzić, czy są to wyłącznie niewielkie ogniska korozji, czy też elementy układu hamulcowego są już w dużym stopniu zardzewiałe.

Nie zaleca się jazdy ze skorodowanymi hamulcami. Bez sprawnego układu hamulcowego droga hamowania zdecydowanie wydłuża się, co prowadzi do powstawania niebezpiecznych sytuacji na drodze. Jeżeli szczęki hamulcowe są skorodowane, należy je jak najszybciej wymienić. Ponadto należy zdiagnozować, dlaczego szczęki hamulcowe zardzewiały. Być może zostały one mechanicznie uszkodzone lub dostała się do nich woda.

Szczęki hamulcowe w iParts.pl

W iParts.pl dostępne są bardzo dobrej jakości i przy tym tanie szczęki hamulcowe dostarczane przez renomowanych producentów elementów samochodowego układu hamulcowego. Szczęki hamulcowe kosztują w granicach od 60 do 250 zł. Ceny szczęk hamulcowych zależą w głównej mierze od wielkości oraz rodzaju bębnów, do których dane szczęki mogą zostać zamontowane, a także od producenta. Tanie szczęki hamulcowe mogą nie spełnić swojej podstawowej funkcji, czyli zapewnienia odpowiedniego bezpieczeństwa na drodze.

Polecane akcesoria do układu hamulcowego:

• Smary i pasty montażowe do układów hamulcowych
• Ściągacze do hamulców
• Narzędzia do naprawy układów hamulcowych
• Środki do czyszczenia hamulców
• Płyny hamulcowe
• Testery układu hamulcowego
• Klucze do przewodów hamulcowych
• Zmywacze i odtłuszczacze samochodowe