Koło dwumasowe, a koło zamachowe - najważniejsze różnice

Koło zamachowe i dwumasowe to temat, który ostatnimi czasy często pojawia się wśród fanów motoryzacji. U sporej części kierowców diesli (choć obecnie również i aut benzynowych) termin „koło dwumasowe” wzbudza negatywne odczucia, bo temat kojarzy im się z bardzo wysokimi kosztami napraw. Czym jest zatem koło dwumasowe, a czym koło zamachowe? Jaka jest zasadnicza różnica? Do czego służą te komponenty? Na to pytanie postaramy się odpowiedzieć w niniejszym artykule.

Rozpocznijmy temat od wyjaśnienia czym właściwie jest koło zamachowe. Otóż, element ten stanowi tak de facto żelazny talerz, który przytwierdzony jest przy pomocy śrub do kołnierza zdawczego (koniec wału korbowego, wychodzący na zewnątrz jednostki napędowej). Jednym z podstawowych zadań koła zamachowego jest gromadzenie zapasu energii kinetycznej, która jest niezbędna do wykonywania suwów pomocniczych silnika. 

Żaden silnik czterosuwowy nie miałby szans na poprawną pracę bez koła zamachowego, bo ten nie miałby dostarczanej odpowiedniej porcji energii. Procesom ssania, sprężania, wydechu potrzebna jest siła przekazywana z zewnątrz, i właśnie za to odpowiedzialne jest koło zamachowe. Innymi słowy, podtrzymuje on ruch silnika w trakcie fazy sprężania i zapobiega wahaniom chwilowej prędkości kątowej wału korbowego. 

Szczególną odmianą koła zamachowego, jest koło dwumasowe (a właściwie koło zamachowe dwumasowe, potocznie zwane „dwumasą”). Aby wyjaśnić, czemu koło dwumasowe zostało wprowadzone na rynek, należy przyjrzeć się całemu procesowi pracy silnika. Otóż, cykle pracy różnych cylindrów trwają przez niemal cały okres pracy silnika, szczególnie w przypadku silników czterosuwowych i większych. Jednostkom tego typu nie jest potrzebne ciężkie koło zamachowe do podtrzymania ciągłości ruchu silnika, jednak mankamentem konstrukcji jest to, że praca nie jest rozdzielana równomiernie. 

Z drugiej jednak strony, obniżenie masy koło zamachowego doprowadziłoby do dużych wibracji wtedy, kiedy obroty silnika byłyby stosunkowo niskie. Skutki tego zjawiska są bardzo negatywne dla skrzyni biegów i przyczyniają się do przyspieszonego zużycia przekładni. Zupełnie inną sprawą jest to, że gdyby koło zamachowe byłoby za lekkie, szybsze puszczenie sprzęgła skutkowałoby... zgaszeniem silnika. 

Chcąc zneutralizować powyższe problemy, konstruktorzy zaprojektowali koło dwumasowe. Jak jest zbudowane? Należy zacząć od tego, że składa się ono z dwóch lżejszych kół zamachowych połączonych tłumikiem drgań skrętnych. Pierwsze koło połączone jest z jednostką napędową, drugie natomiast ze skrzynią biegów. Te dwie tarcze mogą się obracać między sobą nawet o 80 stopni! Niezwykle ważną funkcję sprawują elementy sprężyste tłumika drgań skrętnych, które odpowiadają właśnie za „amortyzację” wibracji. 

Jak już wspomnieliśmy, koło dwumasowe oprócz funkcji tradycyjnego koła zamachowego tłumi drgania powstające w układzie napędowym w trakcie pracy jednostki napędowej i redukuje gwałtowny wzrost momentu obrotowego. W autach wyposażonych w zwykłe koło zamachowe za redukcję drgań odpowiadała tarcza sprzęgła, jednak parę czynników spowodowało, że funkcję tę przypisano kołu dwumasowemu. Te czynniki to przede wszystkim wzrost siły i redukcja masy skrzyni. 

Niestety, jak wspomnieliśmy na początku artykułu, koło dwumasowe prócz zalet posiada też wady, które poprzednio nie występowały w tradycyjnym kole zamachowym. Jest to bowiem element dosyć delikatny, który przy mocno obciążonym układzie napędowym i nieprawidłowej eksploatacji może szybko się zepsuć. Co więc powinniśmy zatem zrobić, aby koło dwumasowe w naszym aucie wytrwało jak najdłużej? 

Przede wszystkim, powinniśmy unikać przegrzania i obciążania silnika. Gwałtowne ruszanie a z drugiej strony częste dławienie silnika i jazda na niskich obrotach wpływa bardzo negatywnie na „dwumasę”. Innymi błędami popełnianymi przez kierowców jest nieregularna praca układu zapłonowego i wtryskowego i nie dbanie o układ napędowy (zepsucie komponentów tego układu z miejsca oddziałuje na koło dwumasowe). 

Jeśli okaże się, że koło dwumasowe w naszym samochodzie zaczyna szwankować, najczęściej objawi się nam to głośnymi hałasami, wibracjami i problemami ze zmianą biegów. Nierzadko jedynym antidotum jest wymiana koła dwumasowego (a niekiedy również i sprzęgła!), a jak sami wiemy – ten element nie należy do najtańszych (jego cena może osiągnąć nawet kilka tysięcy złotych). 

Pewną alternatywą dla koła dwumasowego w niektórych silnikach jest zestaw sztywnego koła zamachowego firmy Valeo, o nazwie Kit 4P. Składa się on z czterech elementów: koła zamachowego, elastycznej tarczy o specjalnej konstrukcji, zespołu dociskowego oraz łożyska wyciskowego (do aut z łożyskiem hydraulicznym przeznaczone są komplety trzyelementowe: koło zamachowe, tarcza i docisk). Jest on niczym innym, jak zastąpieniem koła dwumasowego przez sztywne koło zamachowe. Funkcję tłumika drgań w tym przypadku pełni wzbogacona sprężyny i elementy tłumiące tarcza sprzęgła. 

Mechanizm skonstruowany przez Valeo charakteryzuje spory poziom redukcji drgań i hałasów, co przekłada się na komfort jazdy. Duża część ekspertów jest też zdania, że zestaw Kit 4P zapewnia odpowiednią wydajność przenoszenia momentu obrotowego. Co jest chyba najważniejsze w tym wszystkim, sztywne koło zamachowe nie posiada ruchomych elementów, przez co jest trwalsze niż jego dwumasowy odpowiednik. Niewątpliwie, dużym plusem jest też cena tego zestawu i koszty jego eksploatacji. 

iParts.pl proponuje niezwykle bogatą ofertę zarówno na tradycyjne koła zamachowe, koła dwumasowe, jak i zestawy sztywnego koła zamachowego firmy Valeo. Wszystkie produkty znajdziesz pod poniższym adresem:

• Koło dwumasowe
• Sprzęgło

Serdecznie zapraszamy do zakupów.