Czy wymiana oleju w automatycznych skrzyniach biegów jest konieczna? A jeśli tak, to kiedy i jak należy ją przeprowadzić?
Wokół oleju przekładniowego w ciągu ostatnich kilkunastu lat narosła cała masa mitów i nieporozumień. Mity te dotyczą konieczności wymiany oleju w automatycznej skrzyni biegów, sposobów, w jaki należałoby taką wymianę przeprowadzić oraz czasu, po jakim miałaby nastąpić. Jak wyglądają fakty związane z każdym z tych tematów?
4 minuty czytania
Ten sam model auta z tego samego rocznika skierowany na dwa różne rynki – rynek europejski i amerykański – posiada zapisane w instrukcji dwie zupełnie odmienne wytyczne co do wymiany oleju silnikowego oraz oleju w automatycznej skrzyni biegów. W przypadku rynku europejskiego producent informuje o interwale wymiany oleju silnikowego co 30 tys. km i całkowitym braku konieczności wymiany oleju przekładniowego, z kolei amerykański odbiorca znajdzie w swoim manualu informację o tym, że olej silnikowy wymieniać należy co 15 tys. km, a przekładniowy co 60 tys. km. Skąd taka rozbieżność? Przyczyn jest kilka, jednak żadna z nich nie została nigdy oficjalnie potwierdzona. I trudno się temu dziwić, bowiem każda z tych przyczyn umacnia jedynie podejrzenia europejskich kierowców co do tego, iż producenci aut nie zawsze grają z nimi w otwarte karty. Najlepiej widać to na przykładzie właśnie oleju do automatycznych skrzyń biegów oraz zaleceń wobec jego eksploatacji. Co to za zalecenia i jak powinniśmy do nich podchodzić?
Spis treści
- Czy olej w automatycznych skrzyniach biegów należy wymieniać?
- Kiedy i po jakim przebiegu olej w przekładniach automatycznych nadaje się do wymiany?
- Jakie są sposoby wymiany oleju w automatycznych skrzyniach biegów?
Czy olej w automatycznych skrzyniach biegów należy wymieniać?
Spróbujmy sformułować to pytanie nieco inaczej. Czy sądzicie, że istnieje gdzieś taki olej, w rozumieniu środka smarnego, którego wymieniać nie trzeba? Czy słyszeliście może o jakiejś kosmicznej technologii produkcji olejów, które byłyby całkowicie odporne na skrajnie wysokie temperatury, na utlenianie się, na efekty starzenia, nie podlegały przemianom chemicznym i ulegały ciągłemu samooczyszczeniu? Takie substancje po prostu nie istnieją. Każdy znany nam olej posiada ograniczoną żywotność i ograniczoną pojemność zabrudzeń, jakie może wchłonąć bez uszczerbku dla swoich właściwości. To samo dotyczy również oleju przekładniowego. Stosowany w automatycznych skrzyniach biegów olej podlega dokładnie tym samym procesom, co olej silnikowy. Tak samo może być olejem mineralnym lub syntetycznym i tak samo musi być co jakiś czas wymieniany. Dlaczego?
Istnieją 3 czynniki w największym stopniu wpływające na żywotność oleju przekładniowego i decydujące o tym, że musi być on co jakiś czas wymieniany. Czynnikami tymi są:
- Czas – każdy olej, mineralny czy syntetyczny, nawet odłożony na półkę i nigdy nie używany, z czasem zacznie tracić swoje oryginalne właściwości. To naturalny proces starzenia się i chemicznego rozpadu.
- Temperatura – to właśnie ona jest największym wrogiem oleju w automatycznych skrzyniach biegów. Automaty nierzadko rozgrzewają się do naprawdę wysokich temperatur, a olej jest dla niech jedynym chłodziwem. To on musi przejąć całą powstała podczas pracy przekładni temperaturę, która potrafi osiągnąć nawet powyżej 300℃.
- Zabrudzenia – olej w skrzyni biegów nie tylko smaruje i chłodzi, ale też czyści. A zabrudzenia powstające w przekładniach automatycznych są o tyle problematyczne, że często ich średnica mierzona jest w mikrometrach i żaden filtr nie jest ich w stanie zatrzymać. Jedynym ratunkiem dla skrzyni biegów jest sam olej, który pod wpływem tych mikroskopijnych drobinek zaczyna zamieniać się w gęstą zawiesinę o właściwościach daleko odbiegających od początkowych.
Ze wszystkich tych 3 czynników najbardziej destrukcyjny wpływ ma temperatura. Olej przekładniowy typu ATF traci pod jej wpływem żywotność w sposób więcej niż gwałtowny. Każde 7℃ powyżej temperatury wzorcowej (80℃) skraca trwałość oleju o połowę. Jeśli weźmiemy pod uwagę, że bardzo często olej w skrzyni biegów osiąga temperaturę powyżej 100℃, łatwo zrozumieć, skąd biorą się zalecenia wobec interwału jego wymiany. Co to za zalecenia?
Kiedy i po jakim przebiegu olej w przekładniach automatycznych nadaje się do wymiany?
Jeśli przejrzelibyście dokumentację poszczególnych producentów skrzyń biegów (nie wyposażanych w nie samochodów!), znaleźlibyście zalecenia odnośnie do wymiany oleju przekładniowego co 50-60 tys. km. Zawsze jednak po takich ogólnych zaleceniach następuje uwaga mówiąca o tym, że w warunkach zwiększonej eksploatacji interwał wymiany oleju w automatycznej skrzyni biegów należy skrócić nawet o połowę. O jakie dokładnie warunki chodzi?
- Dynamiczna jazda
- Częste poruszanie się po mieście, na krótkich odcinkach (do 15 km dziennie)
- Jazda w terenie górzystym
- Częste korzystanie z autostrad przy prędkości powyżej 110 km/h
- Często używanie przyczep.
Każdy z tych czynników powoduje dodatkowe obciążenie skrzyni biegów, a chłodzący i smarujący ją olej zużywa się w przyśpieszonym tempie.
Jakie są sposoby wymiany oleju w automatycznych skrzyniach biegów?
Istnieją dwa podstawowe sposoby wymiany oleju w automatycznej skrzyni biegów:
- Wymiana statyczna – możliwa do wykonania samodzielnie, własnymi siłami, bez potrzeby odwiedzania mechanika.
- Wymiana dynamiczna – do jej przeprowadzenia niezbędna jest pomoc fachowca, a przede wszystkim specjalne urządzenie do wymiany oleju.
Na którą z nich powinniście się zdecydować? Jeśli wymieniacie olej w swojej skrzyni biegów często i wymianę tę przeprowadzacie cyklicznie co np. 30 tys. km od nowości samochodu, możecie poprzestać na wymianie statycznej, która pozwala na wymianę od 30 do 60% oleju przekładniowego (reszta pozostaje w układzie). Jeśli jednak zaniedbaliście wymianę oleju lub kupiliście auto używane, jedynym rozwiązaniem jest wymiana dynamiczna, pozwalająca wymienić nawet do 98% oleju za jednym razem.
Pamiętajcie również, że przy okazji wymiany oleju w skrzyni biegów, zawsze powinniście wymieniać również filtr. O ile, rzecz jasna, konkretny model przekładni daje Wam taką możliwość.
