Oleje do skrzyń manualnych

Zdecydowana większość samochodów poruszających się po polskich drogach posiada manualną skrzynię biegów. Istnieją opinie, że ręczna skrzynia biegów jest praktycznie bezawaryjna w porównaniu z przekładniami automatycznymi i półautomatycznymi, a także daje możliwość lepszej kontroli przenoszonego na osie auta momentu obrotowego. Może i manualna skrzynia biegów jest długowieczna, jednak proste błędy eksploatacyjne skutecznie skracają termin jej żywotności. Kluczowy jest tutaj systematyczny serwis oleju do manualnej skrzyni biegów, wbrew temu, co zaleca wielu producentów samochodowych.

Ręczna przekładnia w samochodzie

Producenci aut z manualnymi przekładniami coraz częściej w ogóle nie zalecają okresowej wymiany oleju w tego typu mechanizmach. Według nich ten zalany fabrycznie wystarczy na cały okres eksploatacyjny samochodu. Czy rzeczywiście oleje przekładniowe do manualnych skrzyń biegów mogą aż tyle wytrzymać?

Na pewno olej przekładniowy do ręcznych skrzyń biegów ma stosunkowo komfortowe warunki pracy, przez co jego wymiana może być o wiele rzadsza niż np. oleju silnikowego czy środka smarnego w skrzyni automatycznej. Taki olej nie ma kontaktu ani z paliwem (wyjątkiem są rzadkie konstrukcje, w których skrzynia pracuje we wspólnej misce olejowej z silnikiem), ani ze spalinami, ani też z produktami typu okładziny sprzęgiełek występujące w automatach. Natomiast w oleju stosowanym w skrzyni manualnej pojawiają się opiłki metali zarówno powstające w procesie naturalnego zużycia kół zębatych i synchronizatorów, jak i w wyniku nieprawidłowego załączania biegu (np. bez sprzęgła). Większe opiłki specjalne magnesy są w stanie wychwycić wewnątrz skrzyni, jednak mniejsze elementy nadal krążą w układzie. Nie znaczy to jednak, że olej do manualnej skrzyni biegów, który dzięki działaniu silnych magnesów pozostaje względnie czysty i zapewnia prawidłowe parametry pracy.

W związku z tym, nawet, jeżeli producent nie zaleca wymiany płynu przekładniowego, warto to zrobić. Oleje do ręcznej przekładni nie kosztują przecież wiele. Ile oleju do manualnej skrzyni biegów wlać? Do standardowej przekładni wystarczy 1-2 l oleju.

Producent pisząc „na całe życie samochodu”, nie ma na myśli 20 lat i 500 tys. km, lecz raczej połowę tego czasu i dystansu. Pamiętajmy, że olej proporcjonalnie do upływającego czasu traci swoje właściwości, w tym przede wszystkim lepkość, możliwość chłodzenia czy też skuteczność ochrony antykorozyjnej. Utrata lepkości środka smarnego może doprowadzić do tego, że przestanie on separować od siebie poszczególne elementy skrzyni, czego efektem będzie duże obciążenie skrzyni, a w konsekwencji jej szybkie zniszczenie.

Zagrożenia dla oleju przekładniowego

Oleje przekładniowe do manualnych skrzyń biegów są przystosowane do pracy w szerokim zakresie temperatur (-50°C do +150°C). Tak duża rozpiętość temperaturowa wpływa na dość istotne zmiany właściwości oleju, szczególnie jego lepkości, co w przypadku niewłaściwie dobranego środka smarnego może mieć negatywne oddziaływanie na pracę przekładni manualnej.

W sytuacji, gdy skrzynia zaczyna nieprawidłowo działać, górny zakres temperatury potrafi wzrosnąć ponad dopuszczalny pułap. Obciążenia termiczne stają się wówczas główną przyczyną degradacji olejów, czyli jego starzenia się. Proces ten jest wywołany reakcjami chemicznymi zachodzącymi w nim na skutek przyspieszonego przez temperaturę utleniania oraz przez powstające wówczas zanieczyszczenia (m.in. kwasy, żywice, depozyty węglowe). Przyjmuje się, że utlenianie znacznie przybiera na sile od temperatury 60°C, a po przekroczeniu 150°C zaczyna rosnąć wykładniczo co każde 10°C. Efektem postępującego starzenia się oleju jest stopniowa, lecz systematyczna degradacja właściwości zapewniających bezpieczną pracę skrzyni.

Znaczący wpływ na pogorszenie właściwości smarnych oleju ma także wilgoć. Badania wskazują, że obecność wody w stężeniu 1% lub wyższym powoduje nagły spadek odporności oleju na zużycie o 30% dla klasy GL-3 i aż o 50% dla klasy GL-5.

Dla uzyskania właściwej wartości indeksu lepkości, olej do manualnej skrzyni biegów jest wzbogacany specjalnymi modyfikatorami. Podczas pracy skrzyni dochodzi do ścinania oleju, co powoduje również niszczenie modyfikatorów, a w efekcie prowadzi do spadku lepkości środka smarnego (odchudzenie warstwy oddzielającej pracujące elementy). To wszystko sprawia, że przy wyższych obciążeniach powstaje tarcie półsuche i pojawiają się w oleju metalowe opiłki. Postępującą degradację oleju zapowiada m.in. zmiana koloru płynu powstająca na skutek zanieczyszczeń w zawiesinie oleju, specyficzny zapach spalenizny, zmniejszona lepkość i obecność opiłków.

Praktyka pokazuje więc, że wymiana oleju jest niezbędna, aby cieszyć się długotrwałym i komfortowym użytkowaniem manualnej skrzyni biegów.

Zapraszamy do iParts.pl po specjalistyczne płyny eksploatacyjne do samochodu w najniższych cenach rynkowych!